Quản lý Rủi ro Pháp lý trong Xây dựng: Làm thế nào Chủ đầu tư Bảo vệ Quyền Lợi khi Nhà thầu Vi phạm Chất lượng?

Phân tích chiến lược từ Luật sư Nguyễn Trinh Đức (IPIC Law)

Rủi ro lớn nhất của Chủ đầu tư (Bên A) là phải thanh toán đủ tiền cho Nhà thầu (Bên B) nhưng lại nhận về một công trình không đảm bảo chất lượng. Luật sư Nguyễn Trinh Đức và Công ty Luật TNHH IPIC chia sẻ các bước chiến lược để Chủ đầu tư biến rủi ro về chất lượng thành lợi thế pháp lý vững chắc trong quá trình tố tụng.

I. Bước 1: Khóa chặt Nghĩa vụ Thanh toán bằng Thỏa thuận

Bài học cốt lõi là không bao giờ thanh toán vô điều kiện khi chất lượng còn tồn tại vấn đề.

1. Thiết lập Điều kiện Tiên quyết (Condition Precedent)

Ngay khi phát hiện lỗi, Chủ đầu tư phải ký kết văn bản hoặc Phụ lục Hợp đồng bổ sung, quy định rõ ràng:

• Mục tiêu: Thay đổi thời điểm phát sinh nghĩa vụ thanh toán còn lại.
• Điều khoản then chốt: “Bên A chỉ thanh toán hết số tiền còn lại cho Bên B khi Bên B hoàn thành công việc sửa chữa tất cả các lỗi kỹ thuật của công trình theo thực tế và được Bên A nghiệm thu.”
• Hiệu quả pháp lý: Điều khoản này biến việc khắc phục lỗi thành điều kiện tiên quyết. Nếu Nhà thầu chưa khắc phục, nghĩa vụ thanh toán của Chủ đầu tư chưa hề phát sinh, mọi yêu cầu thanh toán (dù có hóa đơn) đều không có căn cứ.

2. Thận trọng với "Thiện chí Tài chính"

Nếu Chủ đầu tư thực hiện một số đợt thanh toán nhỏ sau khi ký Phụ lục (do thiện chí hoặc áp lực), cần có văn bản kèm theo ghi rõ "Thanh toán này không phải là sự thừa nhận công trình đã đạt chất lượng và không miễn trừ nghĩa vụ khắc phục lỗi đã cam kết." Điều này giúp tránh việc Nhà thầu lợi dụng hành động thiện chí này để chứng minh công trình đã đạt chuẩn.

II. Bước 2: Chuẩn bị Chứng cứ Khoa học – Tận dụng Giám định Tư pháp

Khi tranh chấp xảy ra, cảm tính về chất lượng phải được thay thế bằng bằng chứng khoa học.

1. Yêu cầu Giám định Tư pháp Xây dựng

• Đây là chứng cứ có giá trị khách quan và khoa học cao nhất. Kết luận giám định phải chỉ ra cụ thể: mức độ vi phạm (ví dụ: cường độ bê tông M150 so với thiết kế M250), vị trí vi phạm (ví dụ: cột, dầm, sàn), và mức độ nguy hiểm (ví dụ: nguy hiểm theo tiêu chuẩn VN 9381-2012).
• Chủ đầu tư phải chủ động yêu cầu giám định và đảm bảo kết quả giám định hỗ trợ tối đa cho lập luận của mình.

2. Khai thác Chi phí Giám định

Luật sư Nguyễn Trinh Đức nhấn mạnh: Chi phí giám định có thể được chuyển sang cho Nhà thầu chịu.

• Căn cứ: Điều 161 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.
• Chiến lược: Yêu cầu Tòa án buộc Nhà thầu phải chịu chi phí giám định, vì chính Nhà thầu là bên vi phạm chất lượng được khẳng định trong Kết luận Giám định. Việc này không chỉ giảm thiểu chi phí cho Chủ đầu tư mà còn củng cố lập luận về lỗi của Nhà thầu.

III. Bước 3: Chiến lược Tấn công Pháp lý – Yêu cầu Phản tố Bắt buộc

Phòng thủ tốt nhất là tấn công. Chủ đầu tư không chỉ bác yêu cầu thanh toán của Nhà thầu mà còn phải đưa ra yêu cầu phản tố mạnh mẽ và chi tiết.

1. Nội dung Phản tố Phải Chi tiết Hóa

Yêu cầu phản tố cần buộc Nhà thầu phải thực hiện những công việc cụ thể sau:

• Sửa chữa các hư hỏng thẩm mỹ và cấu kiện phụ theo Kết luận Giám định.
• Đưa ra Giải pháp Kỹ thuật và tiến hành Khắc phục triệt để đối với lỗi cường độ vật liệu không đạt chuẩn (lỗi liên quan đến kết cấu chịu lực).
• Thiết lập Thời hạn Bắt buộc (ví dụ: 120 ngày kể từ ngày Bản án có hiệu lực) để Nhà thầu thực hiện.

2. Định hướng Bồi thường Thiệt hại

Nếu Nhà thầu không thực hiện việc khắc phục trong thời hạn Tòa án ấn định, yêu cầu phản tố phải có phương án dự phòng: Buộc Nhà thầu phải bồi thường toàn bộ chi phí thực tế mà Chủ đầu tư phải chi trả để thuê đơn vị thứ ba khắc phục lỗi. Điều này đảm bảo Chủ đầu tư luôn giữ được quyền lợi của mình dù Nhà thầu có hợp tác hay không.

Kết luận:

Việc bảo vệ lợi ích của Chủ đầu tư trong tranh chấp xây dựng đòi hỏi sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa quản lý hợp đồng chặt chẽ (thiết lập điều kiện tiên quyết) và chiến lược tố tụng sắc bén (sử dụng giám định và yêu cầu phản tố chi tiết). Hãy luôn đảm bảo rằng mọi hành động pháp lý đều dựa trên sự phân biệt rõ ràng giữa chứng cứ hợp đồng có tính ràng buộc và chứng cứ kế toán mang tính nghiệp vụ, để tránh thất bại đáng tiếc tại Tòa.

Công ty Luật TNHH IPIC Luật sư Nguyễn Trinh Đức (SĐT: 0936342668) và đội ngũ chuyên gia sẵn sàng hỗ trợ Quý khách hàng trong các vấn đề pháp lý phức tạp về xây dựng.